Celem projektu jest wspieranie inicjatyw służących ochronie, dokumentowaniu i upowszechnianiu dziedzictwa historycznego oraz kulturowego pogranicza polsko-ukraińskiego. Projekt jest finansowany ze środków Narodowego Instytutu Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, w ramach Inicjatywy „Pamięć Pogranicza” 2025.

Obszar pogranicza, przez wieki będący przestrzenią współistnienia wielu narodów, języków, religii i tradycji, stanowi dziś nie tylko unikalne dziedzictwo historyczne, ale także punkt wyjścia do budowania dialogu, zrozumienia i wspólnoty ponad podziałami. Zachowanie tej pamięci i troska o ślady przeszłości możliwe są jedynie dzięki współpracy różnych środowisk oraz aktywnemu zaangażowaniu społeczności lokalnych. Inicjatywy oddolne – zakorzenione w lokalnym kontekście i oparte na społecznej odpowiedzialności – mają ogromny potencjał w kształtowaniu trwałej świadomości historycznej oraz budowaniu poczucia wspólnoty i odpowiedzialności za dziedzictwo regionu.

Projekt zakłada realizację konkursu mikrodotacji oraz wdrożenie programu wsparcia dla lokalnych organizacji pozarządowych działających na rzecz opieki nad cmentarzami pogranicza polsko-ukraińskiego i ochrony dziedzictwa kulturowego. Granty zostaną przekazane na porządkowanie i inwentaryzację cmentarzy różnych wyznań i narodowości oraz na działania edukacyjne dotyczące historii i wielokulturowości regionu. Organizacjom zapewnione zostanie wsparcie merytoryczne – szkolenia z planowania i realizacji projektów, zasad dokumentowania cmentarzy, inwentaryzacji, pracy z wolontariuszami. Działania edukacyjne będą kierowane przede wszystkim do przedstawicieli lokalnych społeczności. Efektem będzie uporządkowanie i zinwentaryzowanie min. 50 cmentarzy, rozwój kompetencji NGO, wzrost świadomości o dziedzictwie regionu, aktywizacja mieszkańców oraz powstanie materiałów edukacyjnych i cyfrowej bazy dokumentacyjnej.

Konkurs grantowy skierowany jest do organizacji pozarządowych działających na terenie województw lubelskiego i podkarpackiego. W ramach konkursu przewiduje się przyznanie mikrodotacji na realizację zadań obejmujących m.in.: prace porządkowe i inwentaryzacyjne na cmentarzach historycznych, działania edukacyjne związane z historią pogranicza oraz inicjatywy służące dokumentowaniu i popularyzacji miejsc pamięci. Granty zostaną przyznane wyłącznie na działania realizowane na terenie województwa lubelskiego i/lub podkarpackiego.

Szczegółowe cele konkursu są następujące:

  1. Wzmacnianie działań oddolnych ukierunkowanych na budowanie więzi z miejscem i lokalną historią, poprzez zainteresowanie przeszłością pogranicza oraz troskę o wspólne dziedzictwo kulturowe – w szczególności o historyczne cmentarze.
  2. Rozwijanie kompetencji przedstawicieli NGO i wolontariuszy w zakresie prowadzenia działań dokumentacyjnych, inwentaryzacyjnych i edukacyjnych, m.in. poprzez naukę stosowania jednolitych formularzy, klasyfikacji form nagrobków, pracy z bazami danych i archiwami internetowymi.
  3. Nabycie praktycznych umiejętności przez wolontariuszy i uczestników lokalnych działań w zakresie:
    • rozpoznawania i opisywania nagrobków, materiałów, inskrypcji i stanu zachowania,
    • wykonywania i selekcji dokumentacji fotograficznej w sposób umożliwiający późniejsze porównania,
    • prowadzenia podstawowych kwerend archiwalnych i źródłowych,
    • pracy z dokumentacyjnymi formularzami inwentaryzacyjnymi.
  4. Zwiększenie świadomości lokalnych społeczności w zakresie wartości dziedzictwa materialnego i niematerialnego, szczególnie w kontekście tzw. trudnego dziedzictwa, co ma prowadzić do zmiany postrzegania opuszczonych cmentarzy jako ważnych elementów lokalnej tożsamości i historii.
  5. Zaangażowanie mieszkańców różnych pokoleń we wspólne działania, które sprzyjają międzypokoleniowej wymianie wiedzy, doświadczeń i budowaniu więzi ze wspólną historią miejsca.
  6. Podniesienie jakości i trwałości działań porządkowych, poprzez ich powiązanie z systematyczną dokumentacją oraz upowszechnianiem wiedzy. Inwentaryzacja umożliwi także formułowanie zaleceń i planowanie dalszych działań.
  7. Tworzenie zasobu wiedzy o dziedzictwie pogranicza, możliwego do dalszego wykorzystania przez instytucje kultury, szkoły, organizacje społeczne oraz osoby indywidualne. Zebrana dokumentacja może służyć jako podstawa do organizowania wystaw, lekcji historii lokalnej, tworzenia publikacji lub budowania lokalnych archiwów społecznych.


Pula środków przeznaczona na granty wynosi 550 000 zł. Wkład własny nie jest wymagany.

Minimalna kwota, o którą może ubiegać się Wnioskodawca na działania związane z porządkowaniem i inwentaryzacją cmentarzy wynosi 6 000 zł (lub na porządkowanie i inwentaryzację cmentarzy wraz z działaniami informacyjno-edukacyjnymi - 10 000 zł). Maksymalna kwota, o którą może ubiegać się Wnioskodawca na działania związane z porządkowaniem i inwentaryzacją cmentarzy wynosi 20 000 zł (lub na porządkowanie i inwentaryzację cmentarzy wraz z działaniami informacyjno-edukacyjnymi 25 000 zł). Działania w zakresie porządkowania i inwentaryzacji cmentarzy są działaniami obowiązkowymi. Nie ma możliwości aplikowania o dofinansowanie wyłącznie na działania informacyjno-edukacyjne lub inwentaryzacyjne.
Konkurs grantowy skierowany jest do organizacji pozarządowych działających na terenie województw lubelskiego i podkarpackiego - granty zostaną przyznane wyłącznie na działania realizowane na terenie województwa lubelskiego i/lub podkarpackiego.

Nabór Wniosków trwa do 25 sierpnia 2025 roku do godziny 16:00.

Organizacje zainteresowane udziałem w konkursie grantowym prosimy o zapoznanie się z informacjami i Regulaminem Konkursu opublikowanymi na stronie www.pogranicze.frdl.pl .

Wszystkie przedsięwzięcia realizowane w ramach przyznanej dotacji muszą pozostawać w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa, w szczególności z ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2024 r. poz. 1292) oraz ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Organizacje, które zostaną zakwalifikowane do dofinansowania, zobowiązane będą do obowiązkowego udziału w szkoleniach organizowanych przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego, obejmujących zagadnienia związane z prowadzeniem prac porządkowych na cmentarzach, sporządzeniem inwentaryzacji cmentarzy oraz realizacją działań edukacyjnych dotyczących dziedzictwa kulturowego pogranicza polsko-ukraińskiego.