Odpowiedzialność dyscyplinarna to odpowiedzialność, której podlegają tylko pracownicy objęci przepisami pragmatyk zawodowych. Nauczyciele podlegają charakterystycznej dla tej grupy zawodowej odpowiedzialności dyscyplinarnej.


Zgodnie art. 75. KN §1 i 2 nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 lub tez za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, w rozumieniu art. 108 Kodeksu pracy.

Co to jest uchybienie godności zawodu nauczyciela?

Uchybienie godności zawodu nauczyciela to zatem naruszenie obowiązku godnego zachowania. Pojęcie to wiąże się z wzorcem postępowania nauczyciela, wynikającym z przepisów prawa, norm etyki zawodowej i innych norm moralnych.

Za uchybienia uznaje się wszelkie zachowania, które nie licują z powagą zawodu nauczyciela, nie tylko ze sfery zawodowej, ale także prywatnej.

Nauczyciel może też odpowiadać dyscyplinarnie za naruszenie obowiązków służbowych, wymieniony w art. 6 Karty Nauczyciela. Zgodnie z tym przepisem nauczyciel ma obowiązek rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły. Za uchybienia ponosi odpowiedzialność w wymiarze cywilnym, karnym, porządkowym i/lub dyscyplinarnym

Nauczyciel może otrzymać karę upomnienia lub nagany za nieprzestrzeganie ustalonej organizacji i porządku pracy, przepisów bhp, przepisów przeciwpożarowych czy przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności.

Jakie są kary dyscyplinarne dla nauczycieli?

Katalog kar, którymi dysponuje komisja (na mocy przepisów Karty nauczyciela art. 76) to: nagana z ostrzeżeniem, zwolnienie z pracy, zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczyciela na trzy lata, wydalenie z zawodu. – Praktyka pokazuje, że zazwyczaj sprawy kończą się nałożeniem nagany.

Zawiadomienie dyscyplinarne

W przypadku, gdy doszło do naruszenia praw lub dobra dziecka, dyrektor ma 14 dni kalendarzowych na zawiadomienie o zdarzeniu rzecznika dyscyplinarnego. Termin ten liczy się od dnia powzięcia informacji o zdarzeniu.

Wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec nauczyciela jest składany przez rzecznika dyscyplinarnego do komisji dyscyplinarnej I instancji w sytuacji, gdy dowody zebrane w postępowaniu wyjaśniającym uprawdopodabniają, że nauczyciel popełnił przewinienie dyscyplinarne.

Zawiadomienie rzecznika dyscyplinarnego nie musi być pisemne, dozwolona jest także forma telefoniczna czy też elektroniczna. W treści takiego zawiadomienia warto szczegółowo opisać zdarzenie, na podstawie którego dyrektor wysnuł podejrzenie popełnienia przez nauczyciela przewinienia dyscyplinarnego.

Postępowanie dyscyplinarne kończy się wydaniem rozstrzygnięcia przez komisję dyscyplinarną w postaci orzeczenia lub postanowienia.

Orzeczenie może również zawierać jedną z kar dyscyplinarnych:

  • naganę z ostrzeżeniem,
  • zwolnienie z pracy,
  • zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczyciela w okresie 3 lat od ukarania (tzw. kwalifikowane),
  • wydalenie z zawodu nauczyciela.

Odpowiedzialność dyscyplinarna a porządkowa nauczyciela

Nauczyciel podlega również, tak jak każdy inny pracownik szkoły, odpowiedzialności porządkowej na zasadach przewidzianych w art. 108 i n. KP. Odpowiedzialność taką nauczyciel może ponieść za uchybienia porządku pracy:

  • nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy,
  • przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
  • przepisów przeciwpożarowych,
  • przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy,
  • opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia,
  • stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy.

Nauczyciel może być ukarany:

  • karą upomnienia,
  • karą nagany,
    lub
  • karą pieniężną – ta kara dotyczy wyłącznie nieprzestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienia się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywania alkoholu w czasie pracy (art. 108 § 2 Kodeksu pracy).

Przy czym kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, może wynieść maksymalnie równowartość dziennego wynagrodzenia ukaranego (łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać 1/10 części wynagrodzenia do wypłaty).

Wiele naruszeń popełnionych przez nauczycieli nosi znamiona zarówno przewinienia dyscyplinarnego jak i uchybienia porządkowego.

Nie należy karać nauczyciela karą porządkową, jeśli dyrektor uważa, że dane zachowanie nauczyciela powinno skutkować poniesieniem przez nauczyciela odpowiedzialności dyscyplinarnej. Dyrektor powinien wybrać pomiędzy:

  • wymierzeniem nauczycielowi kary porządkowej, a
  • zawiadomieniem rzecznika dyscyplinarnego.

Ukaranie nauczyciela karą porządkową co do zasady wyklucza orzeczenie kary przez komisję dyscyplinarną za ten sam czyn. W takim przypadku rzecznik dyscyplinarny będzie musiał bowiem umorzyć postępowanie wyjaśniające.

Wychodząc naprzeciw Państwa potrzebom FRDL organizuje szereg szkoleń z zakresu Karty Nauczyciela.

Zachęcamy do zapoznania się z naszą ofertą.